bài tập lâm nghiệp xã hội

Cac lop lam cac baitap nay.
Lop LN 41A,B co the nop tu 20-25/11
Lop SPKTNL4 chi lam bai "Cac hoat dong phat trien LNXH tai xa Khang Ninh".

Nop trong buoi hoc dau tien sau 20/11.

Co Mai

Bài tập thảo luận nhóm:

Bài 1: Đánh giá hiện trạng phát triển LNXH theo mô hình CIPP
Câu hỏi: Phân tích SWOT tình hình phát triển lâm nghiệp xã hội ở Việt nam

a. Môi trường phát triển
Hệ thống luật pháp và chính sách đã tạo ra động lực và hành lang phát triển để nhiều thành phần kinh tế có điều kiện và mong muốn tham gia vào công tác phát triển một nền lâm nghiệp nhân dân. Tuy nhiên hiện nay hạn chế rất cơ bản là người dân chưa hiểu pháp luật, mức độ tin tưởng chưa cao và hệ thống luật pháp chính sách chưa đi vào đời sống và các hoạt động thường kỳ của người dân.

Nhà nước chưa có hệ thống quy hoạch sử dụng đất vĩ mô ổn định, nhiều tỉnh chưa có quy hoạch tổng quan, ranh giới các loại đất chưa được xác định rõ ràng gây cản trở cho việc quy hoạch sử dụng đất cấp thôn bản và hộ gia đình.

Đời sống kinh tế thấp kém, tỉ lệ các hộ đói nghèo còn cao là một trong những nguyên nhân quan trọng gây khó khăn cho việc huy động người dân vào công tác bảo vệ và phát triển rừng. Các kiến thức bản địa bị lãng quên, đời sống văn hóa, y tế giáo dục nghèo nan thấp kém tác động đến nhận thức và động lực tham gia của người dân.

Hệ thống lâm trường quốc doanh đã có sự thay đổi sang làm nhiệm vụ hỗ trợ và dịch vụ hai đầu nhưng vai trò và tác dụng còn hạn chế. Hệ thống khuyến nông, khuyến lâm mới được hình thành từ trung ương đến cấp huyện là củ yếu, đa phần ở các thôn bản chưa có tổ chức khuyến nông lâm cơ sở. Hệ thống hỗ trợ và dịch vụ chưa đáp ứng được yêu cầu và nhu cầu của nông dân.

Hệ thống cơ sở hạ tầng nông thôn, nhất là các trục đường liên xã và thôn ở vùng cao rất yếu kém nên gây khó khăn cho việc cung cấp các dịch vụ đầu vào và đầu ra cho nông dân. Ở nước ta chưa hình thành thị trường lâm sản ổn định và có tổ chức. Có thể coi hệ thống đường giao thông yếu kém và chưa có thị trường lâm sản ổn định là nguyên nhân quan trọng nhất tạo nên những trở ngại cho phát triển LNXH hiện nay ở nước ta.

Tính cộng đồng suy giảm, hệ thống tổ chức chồng chéo kém hiệu lực, tình trạng bất bình đẳng nam, nữ, mất dân chủ, xung đột và mâu thuẫn đất đai có chiều hướng gia tăng, môi trường bị ô nhiễm,… Đó cũng là các nhân tố có tác động đến quá trình phát triển LNXH ở nước ta hiện nay.

b. Các yếu tố đầu vào:
Về cơ bản công tác quy hoạch sử dụng đất ở cấp thôn bản và hộ gia đình chưa được thực hiện. Công tác giao đất khoán rừng triển khai không theo đúng kế hoạch đề ra, tỉ lệ đất giao cho hộ gia đình, các tổ chức và cộng đồng mới đạt khoảng 17%. Việc cấp giấy chứng nhận quyenè sử dụng đất còn chậm sau khi đã làm xong các thủ tục giao đất.

Hỗ trợ các yếu tố như hạt giống, cây con, phân bón và trả công lao động cho các hộ gia đình tham gia trồng rừng ở các dự án do chính phủ Việt Nam thường thấp, vì vậy không kích thích sự tham gia của người dân và hiệu quả, chất lượng trồng rừng thường không cao.
Hẹ thống tín dụng cho phát triển lâm nghiệp ở nông thôn chưa hình thành và phát triển. Các thủ tục cho vay và làm vốn còn rườm rà và không mấy thích hợp cho phát triển lâm nghiệp.

c. Quá trình phát triển lâm nghiệp xã hội
Hiện nay đang tồn tại hai phương thức quản lý các hoạt động lâm nghiệp khác nhau ở Việt Nam. Một phương thức tồn tại ở các dự án hay chương trình phát triển lâm nghiệp do chính phủ Việt Nam đầu tư và một phương thức tồn tại ở các dự án do các tổ chức quốc tế và phi chính phủ đầu tư.
Về mức độ tham gia của người dân và cộng đồng vào các dự án của các tổ chức quốc tế cao hơn ở các dự án do chính phủ Việt Nam đầu tư.
Hình thức tiếp cận trong phát triển lâm nghiệp ở các dự án do các tổ chức quốc tế đầu tư thường là tiếp cận lấy người dân làm trung tâm trong khi ở các dự án do Việt Nam đầu tư thường là tiếp cận cổ điển có điều chỉnh theo cách phân loại của Don Dilmour.

d. Các yếu tố đầu ra
Các cơ chế và quy định về phân chia lợi ích các sản phẩm gỗ và ngoài gỗ ở các dự án của chính phủ Việt Nam chưa được rõ ràng và cụ thể gây tâm lý không yên tâm sản xuất cho các hộ trồng rừng. Tương tự chưa có các quy định rõ ràng về các thủ tục khai thác, chế biến, tiêu thụ sản phẩm đã tạo ra các trở ngại cho quá trình phát triển LNXH.

e. Tác động và ảnh hưởng của quá trình phát triển LNXH
Qua nghiên cứu tài liệu và căn cứ vào kết quả điều tra, khảo sát có thể nhận thấy phát triển LNXH là một xu thế đúng, đã và đang được người dân đồng tình và ủng hộ. Các biểu hiện có thể thấy được là:

Chất lượng rừng trồng được nâng cao so với cơ chế cũ. Tỉ lệ thành rừng do các hộ gia đình quản lý cao hơn rất nhiều (thường từ 70%-90%) so với trước đây chỉ đạt từ 40-50%. Rừng đã được các hộ gia đình và cộng đồng quản lý và bảo vệ có hiệu quả hơn. Tỉ lệ che phủ của rừng đã được nâng cao rõ nét như ở các tỉnh Tuyên Quang, Bắc Giang, vùng dự án SIDA ở 5 tỉnh phía bắc. Phát triển lâm nghiệp đã trở thành phong trào quần chúng có mục tiêu, phương thức hoạt động rõ ràng được người dân tham gia rộng rãi, nhất là ở các vùng dự án do các tổ chức quốc tế đầu tư. Đời sống người dân được cải thiện do các nguồn thu nhập từ phát triển lâm nghiệp. Nhu cầu của người dân đã từng bước được đáp ứng và thể hiện trong các dự án phát triển nên tính bền vững của dự án được nâng cao so với thời kỳ trước.

Phát triển lâm nghiệp từ chỗ chỉ là các mối quan tâm của các tổ chức nhà nước đã trở thành sự nghiệp và mối quan tâm của người dân và các tổ chức xã hội, các cộng đồng địa phương.



--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bài tập tình huống:
Mục tiêu: sau khi làm bài tập học viên có khả năng phân biệt được rõ hơn tiếp cận kiểu lâm nghiệp xã hội so với các kiểu tiếp cận khác, đồng thời giải thích được thực chất và ý nghĩa của sự khác nhau đó trong phát triển nông thôn nói chung và phát triển nông lâm nghiệp nói riêng.

Một số hoạt động phát triển tại xã Khang Ninh.

PARC là một tổ chức quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học hoạt động tại vườn Quốc gia Ba Bể tỉnh Bắc Cạn. Tháng 8/1998, một nhóm chuyên gia của tổ chức PARC tổ chức một cuộc họp cùng với ban quản lý vườn Quốc gia Ba Bể, UBND huyện và các cán bộ từ các xã trong huyện để bàn cách giải quyết vấn đề đốt nương làm rẫy, khai thác gỗ và săn bắt động vật tại khu vực vùng đệm đang đe dọa đến vấn đề sinh học tại đây. Trong cuộc họp này các bên tham gia đều thống nhất ý kiến về việc giúp đỡ nhân dân tạo ra việc làm và thu nhập ổn định bằng sản xuất nông lâm nghiệp dựa trên nguồn lực sẵn có tại địa phương. Tổ chức PARC đã đồng ý tài trợ một dự án phát triển nhưng muốn làm thí điểm tại một xã, các bên liên quan đã thảo luận và đồng ý chọn xã Khang Ninh để thực hiện dự án.
Tháng 10/1998 một nhóm chuyên gia của tổ chức PARC cùng với cán bộ của vườn Quốc gia, UBND huyện và hội phụ nữ về thăm xã Khang Ninh để tìm hiểu các vấn đề kinh tế, xã hội của địa phương. Họ đã sử dụng phương pháp đánh giá nông thôn có sự tham gia của người dân để phát hiện vấn đề, xây dựng kế hoạch thực hiện và hệ thống giám sát có sự tham gia của các bên liên quan. Trong chuyến công tác này 2 vấn đề đã được phát hiện đó là xây dựng đập thủy lợi và mở các lớp tập huấn về sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ bằng song, mây sẵn có tại địa phương. Tháng 11/1998 PAC tổ chức 1 cuộc họp tại xã Khang Ninh với sự tham gia của đại diện các thôn xóm trong xã, người dân, UBND huyện, cán bộ vườn Quốc gia để lập kế hoạch chi tiết thực hiện dự án.
Trong cuộc họp này hoạt động xây dựng đập thủy lợi được ưu tiên thực hiện trước vì nó sẽ giúp nhân dân có thể cấy lúa 2 vụ trong 1 năm thay vì 1 vụ/1 năm như hiện tại.
Công trình thủy lợi đã được thi công ngay sau đó và hoàn thành sau gần 2 tháng thi công. Người dân rất phấn khởi vì từ nay họ không còn phải lo về vấn đề thủy lợi nữa.
Sau khi kết thúc công trình đập thủy lợi các bên liên quan đã tổ chức nghiệm thu đánh giá kết quả thực hiện đồng thời bàn tiếp về việc tổ chức các lớp tập huấn cho nhân dân trong xã về sản xuất các mặt hàng thủ công mỹ nghệ bằng song, mây.
Năm lớp tập huấn đã được mở cho những người có nhu cầu trong xã và sau 1 năm thực hiện sản xuất các mặt hàng thủ công mỹ nghệ đã tạo ra việc làm và thu nhập ổn định cho nhiều người đặc biệt là đã thu hút sự tham gia của phụ nữ và trẻ em trong xã.

Câu hỏi thảo luận:

1. Hoạt động nào liên quan đến lâm nghiệp xã hội? Tại sao?
2. Lợi ích mà các hoạt động lâm nghiệp xã hội mang lại cho thôn bản là gì?
3. Anh (chị) có nhận xét gì về cách tiếp cận trong các hoạt động trên?
4. Theo anh (chị) những việc nào chưa làm tốt trong các hoạt động trên? Anh (chị) có đề nghị gì để hoạt động tương tự tiến hành được tốt hơn.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------


Vai trò của giới trong việc sử dụng sản phẩm rừng ở huyện Yên Châu vùng Tây Bắc – Việt Nam

Yên Châu là một huyện thuộc vùng Tây Bắc – Việt Nam. Ở đây có tới trên 20 dân tộc sống cùng nhau, chủ yếu là dân tộc Thái, tiếp theo là dân tộc Hmong và dân tộc Kinh. Mỗi dân tộc đều có lịch sử riêng, một tiếng nói và nền văn hóa đặc thù. Dân tộc Thái và Hmong sống ở vùng này từ lâu đời. Cuộc sống của họ vốn gắn liền với nguồn tài nguyên rừng, họ sử dụng các loài cây và sản phẩm của rừng rất phong phú và đa dạng. Dân tộc Kinh chuyển từ đồng bằng sông Hồng lên đây từ đầu thập kỷ 60. Họ sử dụng chủ yếu là cây ăn quả và rau từ vườn nhà.
Dân tộc Thái và Hmong sử dụng đa dạng các loài cây rừng, các sản phẩm gỗ và ngoài gỗ trong các lĩnh vực: củi đun, gỗ làm nhà, đồ dùng gia đình, thức ăn ho người, thức ăn cho gia súc, chất sợi – nhuộm và dược liệu. Phụ nữ dân tộc Thái và Hmong hiểu biết rất rõ về sản phẩm ngoài gỗ vì họ sử dụng nó hàng ngày. Trong khi đó nam giới trội về cánh sử dụng và hiểu sâu rộng hơn về các loài cây gỗ để làm nhà và đồ dùng trong gia đình. Phụ nữ dân tộc Thái am hiểu về cây dược liệu rộng hơn nam giới. Trong dân tộc Hmong thì cả nam và nữ giới đều tham gia thu lượm và sử dụng cây cỏ để điều trị bệnh.
Ở mỗi bản dân tộc Thái và Hmong đã xác định trên 200 loài cây, cỏ và ở bản dân tộc Kinh trên 100 loài.

Câu hỏi thảo luận:
1. Những điểm quan trọng nhất trong bài tập tình huống này là gì?
2. Vai trò của giới trong việc sử dụng sản phẩm rừng khác nhau như thế nào?
3. Tại sao có sự khác nhau về sử dụng sản phẩm rừng giữa các dân tộc và giới?

------------------------------------------------------------------------------------------------------


Môn học: Lâm nghiệp xã hội Đại cương
Bài tập tình huống: “Trong tiếp cận có cộng đồng tham gia, ngày cả những thất bại rõ rệt, thường tạo nên khả năng cho việc giải quyết các vấn đề sau tốt hơn” (Peluso, Turner, Fortmann, 1994)

Thôn VM, xã GV, huyện CT được thành lập do di dân theo chương trình xây dựng vùng kinh tế mới từ huyện GV, tỉnh NB (vùng chiêm trũng).
Một cuộc đánh gía nhanh nông thôn (PRA) được thực hiện do tổ công tác liên ngành đã được tập huấn vào tháng 2 năm 1999 nhằm phát hiện vấn đề tìm giải pháp nâng cao đời sống của bà con nhằm giảm áp lực vào rừng, được biết thôn VM nằm trong vùng bảo vệ nghiêm ngặt của Vườn Quốc gia CT. Vấn đề hạn chế ở đây được bà con phát hiện là nước để tưới tiêu đồng ruộng.
Một cuộc PRA chuyên đề được thực hiện vào tháng 3 năm 1999 về tưới tiêu đồng ruộng cũng do nhóm công tác trên phối hợp với cán bộ phòng kinh tế huyện và cán bộ thủy nông của tỉnh thực hiện. Bà con đề ra giải pháp: thay thế hai máng nổi dẫn nước (đi qua vùng trũng) bằng gỗ bọc kẽm không có chất lượng do huyện xây dựng trước đây, còn hệ thống kênh mương nội đồng sẽ do bà con tự lo liệu.
Trong thảo luận bà con đưa ý kiến rằng hai máng nổi nên xây bằng bê tông cốt thép, còn kênh mương dẫn bằng đất dễ cải thiện tầng tầng nước ngầm.
Tháng 4/1999, một dự án do nhóm cán bộ trên xây dựng và thông qua lấy ý kiến phản hồi của bà con, máng nổi được xây dựng bằng bêtông, mỗi cái dài 20m, đáy 1m, cao 1,50m, cao 1,20m. Theo dự án, sau khi thực hiện thì 2/3 diện tích đồng ruộng sẽ được nâng lên 3 vụ; 1/3 diện tích sẽ được nâng lên 2 vụ. Ngoài ra, còn có thể cung cấp cho trên 30 ao nuôi cá.
Dự án được thông qua UBND xã và UBND xã đệ trình cho tổ chức AER và Ban Giám đốc vườn Quốc gia nhưng không được tổ chức AER và vườn Quốc gia (VQG) chấp thuận mặc dù kinh phí dự toán nằm trong khung kinh phí được phân bổ cho xã.
Một cuộc họp vào tháng 6/1999 do chính bà con thôn V tổ chức và mời các bên liên quan tham dự (tổ công tác PRA, cán bộ kinh tế huyện, cán bộ thủy nông tỉnh, cán bộ chương trình của AER, cán bộ phụ trách kinh tế xã hội VQG). Trong buổi họp này:
1. AER giải thích rằng tuy rằng giải pháp của bà con hoàn toàn thích hợp và sẽ có hiệu quả cao, nhưng AER không có chức năng hỗ trợ xây dựng cơ bản (vì máng nổi là công trình xây dựng cơ bản).
2. VQG cho rằng thôn mặc dù là vùng nông nghiệp nhưng nằm trong vùng bảo vệ nghiêm ngặt nên không có các hạng mục xây dựng cơ bản.
Bà con…

Câu hỏi thảo luận:
1. Những quan điểm chính của bài tập này là gì?
2. Quan điểm cơ bản của “tiếp cận có tham gia” cho rằng người dân địa phương cũng như nhà chuyên môn – đều có kiến thức và tài chuyên môn đáng kể cần được sử dụng và chú ý; theo anh (chị) trong bài tập quan điểm trên thể hiện ở điểm nào?
3. Hãy nay nêu “người trong và người ngoài” (theo Davis – Case, D.1990) trong bài tập này.
4. Nếu anh (chị) phân nhóm UBND xã thuộc “người trong” hoặc “người ngoài” hãy nêu quan điểm của mình và bình phẩm quan điểm của Davis-Case (1990)
5. Trong quá trình vận dụng “tiếp cận có tham gia” phương pháp nào (chứ không phải công cụ) đã không được áp dụng, đã tạo nên sự thất bại của quá trình.
6. Dễ ứng xử tình huống “Bà con…” (ởe cuối câu) các bên liên quan phải hành động như thế nào dễ thỏa mãn ý chính của bài tập (ngày cả những thất bại rõ rệt, thường tạo nên khả năng cho việc giải quyết các vấn đề sau tốt hơn).