Trồng rừng phòng hộ, bước đi bền vững

Trồng rừng phòng hộ, bước đi bền vững


Trướcthực trạng nhiều cánh rừng phòng hộ bị tàn phá nghiêm trọng, các cơquan chức năng, tổ chức và các nhà khoa học đã có nhiều cố gắng nhằmtìm ra giải pháp nhằm duy trì và phát triển diện tích rừng. Tuy nhiên,để mục tiêu này sớm trở thành hiện thực thì cần có sự chung tay của cảcộng đồng.

Phát triển rừng phòng hộ đầu nguồn, ven biển

Về nguyên tắc, trồng rừng phòng hộ đầu nguồn cũng giống trồng rừng nóichung, tuy nhiên có một số điểm khác biệt: không phát dọn toàn diện màchỉ xử lý cục bộ những khu vực đào hố trồng cây hay xử lý theo rạch;thực bì phát dọn không đốt mà tập trung thành đống nhỏ xếp ngang theođường đồng mức; cây bụi, cây tái sinh có trên đất rừng phải giữ lại đểnuôi dưỡng, tạo rừng hỗn loài, đa tầng; làm đất chỉ tiến hành cục bộbằng phương pháp đào hố, những nơi áp dụng cơ giới phải làm đất theođường đồng mức.

Những năm đầu chỉ làm cỏ và xới đất cục bộ quanh gốc cây, không phátcây bụi, kể cả những cây không có giá trị kinh tế. Làm vệ sinh rừngbằng cách loại bỏ những cây sâu bệnh, dây leo. Không áp dụng các biệnpháp tỉa cành. Khi rừng trồng đã lớn, các loài cây tái sinh dần dầnxuất hiện, cần chú ý tạo điều kiện để những cây này phát triển, dẫn dắtrừng theo hướng hỗn loài, nhiều tầng, độ che phủ cao.

Đối với rừng ven biển, phải nhanh chóng tạo lập được các dải rừng phònghộ phân bố hợp lý để chặn đứng nạn cát bay và cố định các cồn cát diđộng. Các hoạt động lâm nghiệp, xây dựng rừng phòng hộ trên đất cátphải đi trước một bước để tạo tiền đề cho sự phát triển sản xuất nôngnghiệp, chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản. Mối quan hệ giữa sản xuấtnông nghiệp, thủy sản, lâm nghiệp trên vùng đất cát là mối quan hệ chặtchẽ hữu cơ, yếu tố này quyết định sự tồn tại của yếu tố kia và ngượclại. Đồng thời, cải thiện được các điều kiện khắc nghiệt của môi trườngvùng đất cát, như nhiệt độ ở lớp cát mặt trên quá cao trong mùa hè vàsự thiếu hụt nước nghiêm trọng trong mùa khô.

Ngoài ra, rừng ven biển còn giúp nâng cao năng suất các loài cây trồng,vật nuôi và thủy sản. Đáp ứng được nhu cầu thiết yếu về củi đun và gỗgia dụng cho nhân dân sống trên vùng đất cát. Sức sản xuất và độ phìcủa đất cát không ngừng được cải thiện và nâng cao, do chống được nạncát bay, hạn chế được quá trình rửa trôi (bạc màu) ở lớp cát trên mặtvà cung cấp khối lượng lớn các chất hữu cơ cho đất cát.

Để canh tác nông nghiệp trên đất cát, cần xây dựng các dải rừng phi laokết hợp với bạch đàn và keo trên các bờ bao xung quanh ruộng canh tác.Do mực nước ngầm ở đất cát ven biển thường nằm sát mặt đất, thậm chítrong mùa mưa, có nơi còn bị ngập nước trong một thời gian, nên các câytrồng trong rừng phòng hộ chống cát bay ở đây chỉ sinh trưởng tốt trêncác bờ cát bao xung quanh ruộng canh tác nông nghiệp theo dạng ô cờ, cóbờ cao 80 - 120cm, mặt bờ rộng từ 80 - 100cm, hoặc rộng hơn nữa.

Nâng cao chất lượng

Theo PGS.TS Vũ Xuân Đề và TS. Lê Đức Tuấn, Hội Khoa học kỹ thuật lâmnghiệp TP. Hồ Chí Minh, muốn duy trì và phát triển diện tích rừng ngậpmặn ven biển cần nâng cao ý thức cộng đồng về ý nghĩa và tác dụng phòngchống thiên tai, bảo vệ môi trường sống của rừng ngập mặn. Đồng thời,mọi chương trình trồng rừng ngập mặn theo quy hoạch đều phải dựa trêncơ sở có sự tham gia của cộng đồng. Nhà nước phải nâng cao suất đầu tưvà chính sách hưởng lợi từ việc trồng rừng ngập mặn đối với dân cư địaphương. Đẩy mạnh việc nghiên cứu về cấu trúc rừng ngập mặn có khả năngphòng chống thiên tai tốt nhất. Chú trọng đến nghiên cứu cơ sở kỹ thuậtcho việc trồng hỗn giao để hình thành các khu rừng ngập mặn có đa dạngsinh học cao và khả năng chống chọi cao hơn so với khu rừng trồng thuầnloại.

Kỹ sư Lê Thanh Thịnh, Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật lâm nghiệp Đắk Lắkcho rằng, cần có quy chế quản lý chặt chẽ đối với rừng phòng hộ đặcdụng và xử lý nghiêm đối với những cá nhân, tổ chức gây tổn hại tớirừng. Bảo vệ rừng phải đi đôi với công tác xóa đói giảm nghèo, bởinghèo đói là tác nhân chính gây nên tình trạng phá rừng.

Trong một cuộc hội thảo gần đây, kỹ sư Nguyễn Hữu Lễ, Hội Khoa học kỹthuật lâm nghiệp Thừa Thiên - Huế kiến nghị, Chính phủ cần rà soát lạiquy hoạch xây dựng các nhà máy thủy điện ở các tỉnh miền Trung. Cầntính toán kỹ giữa lợi ích kinh tế và việc bảo vệ môi trường, bảo vệrừng.

Hiện nay, nhiều cơ sở sản xuất đã và đang tiến hành các dự án nâng cấprừng phòng hộ. Song chưa có những tiêu chuẩn để làm căn cứ. Theo đó,nội dung nâng cấp cần được xác định cụ thể theo nhóm đối tượng lâm phầnmà Chương trình 327, Dự án 661 đã tạo nên. Rừng hỗn giao nhưng các loàicây bản địa sinh trưởng kém, vấn đề nâng cấp là các giải pháp lâm sinhcần tác động để hình thành lâm phần hỗn giao 2-3 tầng. Nếu là rừngthuần loại thông, keo nâng cấp là trồng bổ sung thêm các loài để tạonên lâm phần hỗn giao. Và điều quan trọng vẫn là nâng cao ý thức chămsóc, bảo vệ rừng; xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm để rừng mãi là“lá chắn” bảo vệ cuộc sống.